گروه اقتصاد کلان بازارنیوز:فاطمه چراغلو؛بحرین، با نام رسمی مَملَکة البَحرَین «پادشاهی بحرین» کشوری جزیره‌ای از کشورهای عرب در جنوب خلیج فارس است که ۷۷۸ کیلومتر مربع وسعت دارد. پایتخت آن منامه و زبان رسمی آن عربی و انگلیسی است، مذهب رسمی در این کشور اسلام است. بحرین آب‌وهوایی بیابانی با زمستان‌هایی معتدل و تابستان‌هایی بسیار گرم و رطوبتی دارد. بر اساس برآورد سال ۲۰۱۹ جمعیت بحرین ۱٫۴۵۰٫۰۰۰ نفر بوده که بیش از ۷۰۰٫۰۰۰ هزار از آنها شهروندان خارجی هستند.امروزه، اقتصاد کشور بحرین وابسته به بانکداری، هواپیمایی موفق و خدمات فرودگاهی، بنادر مجهز صنعتی، صنایع ساخت و تعمیر کشتی و ناوها می‌باشد .

بحرین اولین کشور حوزه خلیج فارس است که نفت در آن اکتشاف شده ولی منابع نفت و گاز آن بسیار محدود است. اقتصاد سنتی بحرین وابسته به مروارید بوده اما در حال حاضر بیشتر درآمد ساکنان بحرین از بانکداری و گردشگری تأمین می‌گردد.

نفت و فراورده‌های نفتی ۶۰٪ صادرات و درآمد دولت این کشور و همچنین ۳۰٪ تولید ناخالص داخلی بحرین را تشکیل می‌دهد. تنها صنعت سنگین داخلی این کشور تولید آلومینیوم است که در مقیاس فراوان تولید و عرضه می‌شود. بحرین رتبه نخست تولید این محصول در خاورمیانه و رتبه پنجم در سطح جهانی را داراست.

واحد پول بحرین دینار است که هر یک دینار برابر با ۲/۶۵ دلار می‌باشد .بر پایه‌گزارش انجمن اقتصادی اجتماعی ملل غرب آسیا بحرین سریعترین رشد اقتصادی را در ژانویه ۲۰۰۶ در میان کشورهای عرب داشته‌است. بحرین آزادترین اقتصاد را در خاورمیانه و بیست و پنجمین در جهان را در سال ۲۰۰۶ بر پایه‌گزارش وال استریت ژورنال و پایه شاخص‌های اقتصاد آزاد داشته‌است.

شکل(1): نقشه کشور بحرین باکشورهای همسایه

وضعیت تجارت خارجی بحرین

نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در کشور بحرین حدود ۲.۴۹- است، رتبه این کشور در زمینه سرمایه ثابت ناخالص نیز بیشتر از ۳۳ درصد رشد داشته است. وضعیت تولید ناخالص داخلی از کشاورزی در کشور بحرین حدود ۸.۹۳ میلیون در زمینه ساخت و ساز، ۲۳۴.۷۴ میلیون و از معدن ۵۵۳.۰۳ میلیون است.

وضعیت تجارت خارجی بحرین در چهارسال اخیر، نشان­دهنده کسری تجاری در این سال­ها است. بالاترین میزان صادرات  بحرین درسال2018 با 14 میلیارد و347 میلیون و750هزار دلار و پایین­ترین میزان صادرات بحرین درسال2020 با 11 میلیارد و 559 میلیون و 667 هزاردلارمی­باشد. همچنین بالاترین میزان واردات در سال 2018 به ارزش 20میلیارد و591 میلیون و 586 هزار دلارو پایین­ترین میزان واردات مربوط به سال2020 به ارزش 15 میلیارد و459 میلیون و448 هزار دلار می­باشد.

در ادامه وضعیت تجارت خارجی بحرین در دو بخش واردات و صادرات تشریح می­‌شود؛

وضعیت واردات از کشورهای همسایه

مجموع مبادلات تجاری بحرین با جهان در سال 2020 به 27 میلیارد دلار رسیده است که از این میان حدود 15میلیارد دلار سهم واردات این کشور بوده است. جدول زیر مهمترین اقلام وارداتی از کشورهای همسایه به کشور بحرین را در سال مالی 2020 نشان می­دهد:

با توجه به جدول فوق ، بیشترین میزان واردات مهمترین اقلام از کشورهای همسایه بحرین، به ترتیب  از کشور عربستان با محصول روغن های نفتی و مشتقات آن به ارزش 2,776,459 هزار دلار و ایران  با محصول میوه و خشکبار آن  به  ارزش 2,857 هزار دلارمی­باشد  که این محصولات 2.5 درصد از سهم کل واردات از کشورهای همسایه را به خود اختصاص داده­اند.

وضعیت صادرات به کشورهای همسایه

ارزش صادرات کالا از بحرین در سال 2020 به بیش از  11 میلیارد دلار رسیده است. صادرات کالا از بحرین در مجموع 1.8 درصد نسبت به سال 2019 کاهش یافته است. صادرات کالا حدودا 2میلیارد دلار کاهش یافته است (ارزش صادرات کالا از بحرین حدودا به14 میلیارد دلار در سال 2019 رسیده است)

جدول 3  بیانگر وضعیت مهمترین اقلام  صادراتی بحرین به کشورهای همسایه می­باشد. با توجه به جدول فوق  بیشترین سهم  صادرات بحرین  به کشور عربستان  با محصول آلومینیوم به ارزش 355,801 هزار دلار ، قطر با محصول مروارید به ارزش 1,378 هزار دلارو ایران با محصول قطعات خودرو و لوازم جانبی آن به ارزش 14 هزار دلار را به خود اختصاص داده است.

جمع­بندی و نتیجه­ گیری

بحرین در طول تاریخ، بیشتر زمان‌ها، بخشی از خاک کشور ایران بوده‌است. در طول دویست سال گذشته، بحرین با دخالت انگلستان به تدریج از زیر نفوذ ایران خارج گردید و حکومت آن در اختیار اقلیت سنی آل‌خلیفه قرار گرفت. طی چهل سال گذشته و با دست برداشتن ایران از ادعای مالکیت بحرین، به‌خصوص پس از انقلاب اسلامی ایران، ترکیب جمعیتی عمدتاً شیعه بحرین، از ایران اثرات زیادی پذیرفته‌است و ناآرامی‌های زیادی را تجربه کرده‌است .

به دلیل تشابه فرهنگی دو کشور، روابط اقتصادی ایران و بحرین آسان و کم دردسر می‌باشد. همسایگی با ایران یکی دیگر از مزایای صادر به این کشور می‌باشد. روابط بین بحرین و ایران از زمان انقلاب اسلامی ایران و کشف تلاش کودتا در بحرین در سال ۱۹۸۱ که توسط ایران طراحی و پشتیبانی شد، متشنج شد. کماکان بحرین نسبت به نقش ایران در آشوب‌های داخلی در قیام دهه هفتاد مشکوک می‌باشد. با این حال با عقب‌نشینی عراق به عنوان یک نیروی منطقه‌ای، بحرین با افزایش هماهنگی و همسویی منطقه‌ای، شروع به اتخاذ گام‌هایی جهت بهبود روابطش با ایران کرد. این تلاش‌ها شامل تشویق تجارت بین بحرین و ایران می‌شد.

منابع:

1- https://fa.wikipedia.org

2- https://www.sid.ir

3-https://www.trademap.org

1-  درصد میزان صادرات مهمترین  اقلام  صادر شده از کشور بحرین به کشورهای همسایه به کل میزان  صادرات