گروه اقتصادکلان بازارنیوز: تخصیص ارز ترجیحی به واردات کالاهای اساسی بدین معنی است که پس از تخصیص و تا آخرین مرحله توزیع، چنین اقلامی مطابق با دلار 4200 تومانی در بازار قیمتگذاری شود و هزینه تمامشده تولید و توزیع به طور معناداری نسبت به هزینههای متناسب با دلار نیمایی یا دلار بازار آزاد کاهش یابد. اما بررسی قیمت خردهفروشی اقلام اساسی نشان میدهد چنین اختلافی معنادار نیست و کالاهای اساسی مطابق با سایر کالاها و دلار نیمایی و یا بازار آزاد قیمتگذاری شده است. به عبارت بهتر یارانه ارزی تخصیص داده شده برای واردات کالاهای اساسی، در طی فرآیند واردات تا مصرف این کالاها گم شده و نصیب هر کسی می شود غیر از مصرف کننده! اتفاقی که سابقه طولانی در اعطای یارانههای غیر مستقیم دارد. مانند آنچه که در بحران ارزی 90 و 91 تجره کردیم و سیاست گذار با هدف کنترل تورم ، ارز مبادله ای و رسمی با قیمت های پایین تر ارز بازار غیر رسمی برای واردات تخصیص می داد ولی نتیجهای در کنترل تورم نداشت.
به عنوان مثال نمودارهای (1) و (1) قیمت گمرکی[1] و خرده فروشی را برای برنج درجه یک خارجی (کالای نهایی مصرفی) و ذرت دامی (کالای واسطهای) در سال 97 و مقایسه آن با قیمتهای سال 96 به تصویر کشیدهاند.
نمودار (1) متوسط قیمت برنج خارجی درب گمرک و خرده فروشی (کیلوگرم-ریال)
منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران و مرکز آمار ایران
در سال 96 که واردات کالاهای اساسی با ارز ترجیحی نبوده است، اختلاف قیمت خردهفروشی و درب گمرک برنج خارجی، 80 درصد بوده است. لذا این انتظار وجود داشت که حتی با حفظ روند سال 96، قیمت خرده فروشی در سال 97 حدود 88772 ریال باشد (قیمت درب گمرک سال 97، 80 درصد افزایش یابد). اما قیمت خردهفروشی این کالا در بهمن ماه 97 حدود 97974 ریال برای هر کیلوگرم است که با قیمت انتظاری 17 درصد اختلاف دارد و طبیعی است که این اختلاف در طیف گسترده واردات، تبدیل به رقم بالایی خواهد شد که از سمت خانوار پرداخت خواهد شد.
نمودار (2) نیز مربوط به ذرت دامی است. مطابق با این نمودار، در سال 96 اختلاف قیمت درب گمرک و خردهفروشی حدود 30 درصد است که با حفظ روند، قیمت خردهفروشی 97 باید 12810 ریال باشد اما قیمت آن به 17056 ریال رسیده است که با قیمت انتظاری خود 33 درصد اختلاف دارد.
نمودار (2) متوسط قیمت ذرت دامی درب گمرک و خرده فروشی. (کیلوگرم-ریال)
منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران و مرکز آمار ایران