گروه بین الملل بازارنیوز: رهبر انقلاب در دیدار شهریورماه با اعضای هیات دولت بر لزوم تقویت دیپلماسی اقتصادی دولت تاکید نموده و در این زمینه به وزیر امور خارجه راهکارهایی ارائه دادند. بررسی اوضاع دیپلماسی اقتصادی دولت دوازدهم، بهانه ای شد تا با احمد سبحانی،  مدیر کل اسبق آمریکای لاتین و غرب آسیای وزارت امور خارجه به گفتگو بنشینیم.

نظر شما در مورد عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور در حوزه اقتصاد چیست؟

امروز در دنیا ماموریت سفارت خانه ها به شکل عجیبی عوض شده است، اگر در گذشته سیاسی بوده و بعدا کنسولی، امروز اولویت اول در اکثر کشورها مسائل اقتصادی است، وزارت امور خارجه دارای گسترده‌ترین شبکه افراد ایرانی دولتی در خارج از کشور است و امروز باید بتواند برای حل مشکلات اقتصادی نقشی بازی کند، در حقیقت ماموریت دیپلماسی خارجی، آوردن ثروت و قدرت برای کشور است ولی متاسفانه آن‌طور که انتظار می‌رود دستگاه دیپلماسی ما نتوانسته این ماموریت را انجام دهد.

 اصولا دیپلمات‌ها برای مسائل اقتصادی آموزش ندیده‌اند، اگر روزی ماموریت هر سفارت خانه را بر اساس اقدامات و عملکرد اقتصادی ارزیابی کنند، معلوم میشود که سفارت خانه‌‌ها چه کرده‌اند، به هر حال شما میبینید یک کشوری مثل شیلی در ایران سفارت باز میکند. چرا ما روابط سیاسی خیلی قوی و فوق العاده‌ای نداریم ؟ آن‌ها دنبال بازار می‌آیند و سفارت‌خانه‌هایشان مراکز اقتصادی آن‌هاست. ما از این موهبت و امکان به خوبی استفاده نکرده‌ایم، و با ایده آلی که مورد نیاز ما است فاصله زیادی داریم؛ دستگاه دیپلماسی ما در این زمینه حتی نمره قبولی هم نمی‌تواند بگیرد.

چند درصد از مشکلات اقتصادی فعلی کشور را ناشی از ضعف دیپلماسی می‌دانید؟

من نمی‌توانم از نقش ضعف دیپلماسی درصدی تعیین کنم اما این را می‌دانم که دستگاه دیپلماسی می‌تواند بخش مهمی از مشکلات اقتصادی را حل کند، دیپلمات‌ها و مخصوصا سفیرها با دسترسی های بالایی که دارند می‌توانند فرصت های زیادی را برای کشور شکار کنند ما فقط دنبال صادرات نیستیم، بعضا دنبال مواد اولیه و مواد تکمیلی هستیم، بعضی وقت‌ها تغییر منشا از یک کشور به کشور دیگه می‌تواند برای کشور کلی منفعت داشته باشد، در شرایط تحریمی امروز که حساب‌های بانکی دارای مشکل هستند، با استفاده از رانت‌ها و ارتباطات سیاسی می‌توانیم راه‌های دیگری پیدا بکنیم، ما اگر بخواهیم صرفا در زمین غربی‌ها و آمریکایی‌ها بازی کنیم و با دلار کار کنیم، مشکلات زیادی خواهیم داشت اما راه‌های زیادی است که می‌توان آن‌ها را با گفتگو و مذاکره به طرف خارجی تفهیم کرد و آنان را ترغیب کرد که از روش‌های دیگری استفاده کنند که ما دچار تحریم نشویم، اگر دستگاه دیپلماسی در این زمینه فعال تر برخورد کند و به نقش اصلی خود بپردازد، حتما بخشی از مشکلات اقتصادی کشور رفع خواهد شد.

 رهبری در دیدارشهریور ماه فرمودند: در مسائل اقتصادی از اروپا قطع امید کنید. نظرتان در این باره چیست ؟

تصور من این است که صحبت‌های مقام معظم رهبری به این معنا نیست که با اروپا قطع ارتباط بکنید، برداشت من این است که مقام معظم رهبری فرمودند به اروپا امید نبندید نه اینکه ارتباط را قطع کنید، بعضی‌ها امیدشان تنها به اروپا بود و همه‌ی تخم مرغ ها را در سبد اروپایی‌ها گذاشتند همانطوری که قبل از آن، تخم مرغ ها را در سبد آمریکایی ها گذاشته بودند و می‌گفتند ما با کدخدا ببندیم همه چیز حل می‌شود، این مذاکرات کار بسیار خوب و درستی است اما اینکه فکر کنیم آن‌ها مشکلات ما را حل می‌کنند، این اشتباهی‌ست که نباید دچارش شویم. همانطوری که در ارتباط با برجام 4،5 سال منتظر بودیم و همه ی تخم مرغ‌ها را در سبد برجام گذاشتیم، ترامپ هم که نمی‌آمد بدعهدی آمریکایی ها قابل پیش بینی بود، از این تجربه‌ها باید استفاده بکنیم و نباید از یک سوراخ چندبار گزیده شویم، اروپایی ها منافع خودشان را در نظر می‌گیرند، تا این ساعت هم که با ما همراهی کرده‌اند بر اساس منافع خودشان بوده است، آن‌ها هیچ وقت منافع ما را در نظر نگرفته‌اند و آن بخش از منافع ما که قرار است در ارتباط با اروپایی ها تامین شود بسیار ناچیزتر از آن حدی است که برخی‌ فکر می‌کنند.

اگه قرار بر این باشد که در مسائل اقتصادی از اروپا قطع امید کنیم، گزینه جایگزین کجای دنیاست؟

قرار نیست با اروپا قطع رابطه کنیم، اما باید ارتباط با کشورهای همسایه را در اولویت بیشتری قرار دهیم، بیشترین حجم صادرات ما به کشور عراق و افغانستان است، باید به این کشورها توجه بیشتری بکنیم، کشور بزرگی مثل پاکستان با 200 میلیون جمعیت در اقتصاد کشور به هیچ وجه مورد توجه نبوده، پارچه های پاکستانی به ترکیه صادر می‌شود و از ترکیه به ایران وارد می‌شود و این بسیار دردآور است، در حالی که باید از ایران به ترکیه صادر شود، وجود همسایه های زیاد در اطراف ما و راه ترانزیتی که ایران دارد می‌تواند مرکز ثقلی برای منطقه باشد، امروز بسیار از تولیدات اروپایی و آمریکایی با کیفیت های بالا در چین تولید می‌شود، ما نباید در یک کشور محصور شویم و بخواهیم تنها در چند کشور کار کنیم باید شانس‌مان را در کشورهای دنیا پخش کنیم، اصلا بحث سیاسی را کنار بگذاریم، شما ببینید ترک‌ها چند ده میلیارد دلار خدمات فنی و مهندسی در روسیه انجام دادند، سهم ایرانی ها چقدر بوده؟ سهم ما اصلا قابل گفتن نیست، ما باید بتوانیم سهم خودمان را در کشورهای مختلف بگیریم، باید تکنولوژی خود را متنوع کنیم و با همه ی کشورهای دنیا ارتباط داشته باشیم؛ البته بازار صادراتی ما عمدتا کشورهای همسایه آمریکای لاتین و آفریقا است، بجز نفت و پتروشیمی و برخی اقلام خاص بازار صادراتی ما اصلا در اروپا نیست و اگر بخواهیم از نفت هم رها شویم باید به بازار صادراتی غیرنفتی توجه بیشتری بکنیم، همانطور که عرض کردم کشورهای همسایه می‌توانند هدف ما باشند.

اخیرا آقای ظریف از حذف دلار از مبادلات بین ایران و سایر کشورها صحبت کرده‌اند، به نظر شما این مسئله می‌تواند به حل مشکلات اقتصادی کشور کمکی بکند؟

این بسیار باعث خوشحالی است که جناب آقای ظریف از حذف دلار در مبادلات بین ایران و سایر کشورها صحبت کرده اند، حتما این موضوع می‌تواند ما را از بند دلار خلاص کند و بسیاری از ارتباطات ما را حتی برای کشور همسایه، پاکستان تسهیل بکند، چرا حساب مشترکی باز نکنیم که ارزهای ملی یا یک ارز فرضی را در نظر بگیریم و با آن کار کنیم. امروز بیش از 60% مبادلات جهانی براساس دلار انجام می‌شود، دلاری که پشتوانه ندارد، کشوری که مقروض ترین کشور دنیاست با همین دلار و با همین ابزار آمریکا کشورهای دیگر را تهدید می‌کند و تحت فشار قرار می‌دهد. امروزه خیلی از کشورهای دنیا به این فکر افتادند که دلار را جایگزین کنند و اگر امپراطوری دلار فرو بریزد، فروپاشی آمریکا رو به دنبال خواهد داشت. اکنون ما برای اینکه مشکلات خودمان را حل کنیم، باید از ارزهای ملی و از غیر از دلار استفاده کنیم؛ حتی اگر مسائل تحریم را در نظر بگیریم، سود زیادی که کارمزدهای دلاری دارد از آن کم می‌شود و به تقویت پول‌های ملی کشورهایی که مبادله کننده منجر می‌شود؛ امیدوارم این اتفاق هرچه زودتر عملیاتی شود.