گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز:  قرار بود دوشنبه هفته جاری عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی به دعوت هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، در جلسه ای در محل اتاق بازرگانی حضور یابد که به دلایلی این جلسه لغو گردید. موضوع جلسه هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره مشکلات ارزی از جمله پیمان‌سپاری ارزی و نوسانات جدید آن بود که این جلسه بدون حضور وی برگزار شد. با توجه به احتمال حضور همتی در جلسه اتاق بازرگانی، لازم دیدم تا نکاتی را به ایشان یادآوری نمایم.

آقای رییس کل،

بر اساس آمار رسمی گمرک ج.ا.ا در شش ماهه نخست سال جاری، بیش از 56.6 میلیون تن کالا به ارزش 23.1 میلیارد دلار از کشور صادر شده است. از طرف دیگر، براساس آمار بانک مرکزی، طی 6 ماهه نخست سال جاری، تنها مبلغی حدود 5 میلیارد دلار ارز در قالب ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد رسمی کشور (نیما) تزریق شده است. بنابراین، 18 میلیارد و 100 میلیون دلار از ارز صادراتی به اقتصاد رسمی کشور بازنگشته است.

براساس قوانین موجود (ماده 3 قانون مقررات صادرات و واردات و ماده 114 قانون امور گمرکی مصوب سال 90)، تنها دارندگان کارت بازرگانی مجاز به انجام تجارت ( صادرات و واردات) هستند. علاوه بر این، با اجازه وزارت صمت، صدور کارت بازرگانی انحصارا در اختیار اتاق بازرگانی و صنایع و معادن کشور در تهران و سایر استان‌ها قرار گرفته و عملا دارندگان کارت بازرگانی عضو اتاق‌های بازرگانی هستند. در حال حاضر براساس آمار منتشر شده توسط اتاق بازرگانی، حدود 38 هزار کارت بازرگانی فعال و دارای اعتبار در کشور وجود دارد.

از مجموع موارد گفته شده می توان نتیجه گرفت که تمامی صادرات صورت گرفته در نیمه اول سال جاری توسط اعضای اتاق بازرگانی انجام شده و بر همین اساس، دولت دوازدهم به اعضای اتاق بازرگانی اعتماد و با آنها توافق کرد تا به کمک آنها بتواند بازار ارز را مدیریت نماید. بر این اساس، بازار ثانویه ایجاد شد، ولی قیمت ارز کاهش نیافت. در گام بعد، بازار ثانویه با ورود صادرات بخش دولتی و نیمه دولتی تعمیق یافت ولی کماکان عرضه ارز افزایش نیافت و روند صعودی قیمت آن کماکان ادامه یافت. عدم همکاری اتاق بازرگانی با دولت تا بدان حد پیش رفت که قیمت دلار در بازار آزاد از مرز 20 هزار تومان فراتر رفت و بحث‌هایی در خصوص دلار 40 هزار تومانی نیز مطرح شد. این در حالی بود که قیمت دلار در سامانه نیما تا 8000 تومان (2.1 برابر 3700 تومان) افزایش یافته بود. بنابراین، هیچ یک از راهکارهای ارائه شده توسط اتاق به مدیریت بازار ارز کمک نکرد. ولی یک دستاورد قطعی داشت و آن این که درآمد بادآورده‌ای معادل بیش از 100 هزار میلیارد تومان نصیب این گروه نمود.

آقای رییس کل،

به نظر می‌رسد توافقنامه ای نانوشته بین برخی تجار (دولتی و خصوصی) و نیز متأسفانه بخشی از مدیران دولتی وجود دارد که مانع از افزایش عرضه ارز به سامانه نیما و کاهش قیمت آن می‌شود. به همین دلیل، نهایتاً دولت مأیوس از همکاری بخش خصوص، به سراغ آخرین راهکار رفت و "پیمان سپاری ارزی" (رفع تعهد ارزی) را الزامی و تمامی استثنائات آن را نیز حذف نمود. این راهکار صحیح، لرزه بر اندام دارندگان ارز و متعهدان ارزی انداخته و آنها را به واکنش واداشته است. به همین دلیل از شما دعوت کرده‌اند تا در صبحانه کاری اتاق که محلی برای ائتلاف قدرت و ثروت است، با بزرگ کردن بخشی از مشکلات کوچک و ناچیز خود، راهی برای برون رفت از تصمیمات اخیر دولت و بانک مرکزی بیابند.

آقای رییس کل،

ما هم باور داریم که،

• گفتگو در هر شرایطی یک گام مثبت و رو به جلو قلمداد می‌شود لذا انجام گفتگو با هر شخصی بویژه فعالان اقتصادی امری لازم و ضروری و مثبت است.
• بخش خصوصی باید به منافع خود بیاندیشید در غیراینصورت در کسب و کار خود ورشکست خواهد شد.
• لزوما منافع اجتماعی کل جامعه ملازم با منافع تجار و بازرگانان نیست.

بر همین اساس مناسب است در مذاکرات با بخش خصوصی و اتاق بازرگانی،

• بازگرداندن ارز حاصل از صادرات طبق برنامه زمان‌بندی مشخصی را پیش نیاز هر نوع بحث و بررسی و ارائه پیشنهاد نمایید.
• در جلسه با بخش خصوصی صرفاً شنونده باشید و اتخاذ تصمیم نهایی را منوط به بررسی ابعاد اجتماعی و وضعیت رفاهی جامعه نمایید.
• بدون خدشه در اصل کلی الزام به پیمان سپاری ارزی (رفع تعهد ارزی)، مشکلات اشخاص و بازرگانان مختلف (که حتما وجود دارد) را موکول به بررسی موردی و ارائه راهکار موردی برای هر یک از آنها نمایید.
• خدمات بانکی کسانی که رفع تعهد ارزی ننموده اند را محدود نمایید.
• به هیچ وجه قبول نکنید که ارز 4200 تومان که برای مایحتاج ضروری مردم تخصیص یافته، حذف شود. بیم آن وجود دارد که این منابع نیز در قالب های مختلف از کشور خارج گردد و بخش آسیب‌پذیر جامعه کورسوی امید خود را نیز از دست بدهد.

آقای رییس کل،

دولت تاکنون (حتی به قیمت نادیده گرفتن نظرات مسؤولین) براساس پیشنهادات و رهنمودهای بخش خصوصی عمل کرده، اما اخیراً معاون اول رئیس جمهور از عمل نکردن بخش خصوصی به تعهدات خود در بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد رسمی اظهار گلایه نموده است. لطفا لذا شما مجددا با این طناب به درون چاه نروید.