گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز: دکتر هادی صالحی اصفهانی طی سخنرانی روز گذشته (سه شنبه 13 شهریور 1397) خود در دانشگاه شهید بهشتی با موضوع (تحلیل شرایط فعلی اقتصاد ایران) بیان کرد: بحران ارزی تنها مختص ایران نبوده و همزمان سایر کشورها از جمله ترکیه و آرژانتین نیز در شرایط فعلی دچار بحران سقوط ارزش پول ملی هستند و نشانه هایی از این بحران در برزیل نیز قابل مشاهده است.

ایشان ضمن تعریف بحران ارزی، کسری بودجه دولت، رشد نقدینگی و شکنندگی نظام بانکی، فساد و عدم شفافیت، زیان دهی و ورشکستگی بنگاه های اقتصادی را در کنار خروج آمریکا از برجام بعنوان ریشه های بحران کنونی ارز در کشور نام برد و اصلاح نظام بانکی را از مهمترین راه های برون رفت از شرایط کنونی ذکر کرد. ایشان ضمن انتقاد از فقدان سازوکار مناسب برای جلوگیری از ورشکستگی بنگاه‌ها در نظام اقتصادی کشور، افزایش سود سپرده‌ها و رقابت بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری برای جذب سپرده با سودهای بالا را مهم ترین عامل ایجاد نقدینگی سرسام آور ذکر کرد و بیان داشت که رقابت نادرست میان بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در سال‌های گذشته سبب شد سودهای غیر واقعی به صورت تجمعی، بدون ایجاد فعالیت اقتصادی به سپرده‌های بانکی تعلق گیرد. به زعم ایشان، مهم‌ترین و با اولویت‌ترین اقدام آقای روحانی در این شرایط می بایست جلوگیری از فعالیت موسسات مالی و اعتباری می بود که متاسفانه این اقدام با تاخیر فراوانی همراه بود. بعبارت دیگر کاهش نرخ سود سپرده از سوی بانک مرکزی در شهریور 96 اقدام مناسبی بود که سبب کاهش انباشت بدهی نظام بانکی به صاحبان وجوه شد و این کاهش نرخ سود اثر مهمی در افزایش نرخ ارز نداشته است.

از دیگر نکات اشاره شده در سخنرانی دکتر صالحی اصفهانی می‌توان به رد نظریه تعدیل نرخ ارز با تفاوت تورم داخلی و تورم کشورهای مهم طرف مقابل اشاره کرد. وی اظهار داشت که درک درست رابطه علیت بین نرخ ارز و تورم این نظریه را رد کرده و معتقد است انتظار افزایش نرخ ارز در آینده و افزایش تقاضا برای ارز، خود باعث افزایش تورم می‌شود که سیاست تعدیل نرخ ارز با این مکانیسم را زیر سوال می برد. وی با اشاره به سیاست بانک مرکزی در کنترل تورم به وسیله کنترل نرخ ارز، این سیاست را اشتباه توصیف و بر عکس این رابطه تاکید کرد. ایشان با اشاره به الگوی چین در کنترل نرخ ارز بوسیله مهار تورم و گسترش تولید، بیان داشت: هدفگذاری اصلی بانک مرکزی باید کنترل تورم باشد و از طریق کنترل تورم، می توان افزایش نرخ ارز را مهار کرد.

دکتر هادی اصفهانی در مقابل اظهار نظر اقتصاددانان لیبرالی که نحله فکری غالب را در برخی نشریات اقتصادی پرتیراژ دارند (و متاسفانه نظرات کارشناسان اقتصادی را با دیدگاه خود منعکس می‌کنند) و معتقدند با افزایش نرخ ارز صادرات در کشور افزایش می‌یابد، بیان کرد که به جهت توان پایین تولید صنایع داخلی، این نظریه نیز در اقتصاد ایران به نتیجه نمی‌رسد. به دلیل برخی مسائل، تولید در کشور ما به تغییر نرخ ارز پاسخ مثبت نمیدهد.

وی افزایش سود سپرده را عاملی روانی در ایجاد نا اطمینانی بیان کرد و گفت: تورم انتظاری مردم با مشاهده همزمان افزایش سود سپرده و شرایط نامساعد اقتصادی افزایش خواهد یافت و نتیجه گسترش نااطمینانی در اقتصاد، فرار سرمایه و فعالیت‌های سفته بازانه خواهد بود. چنان که با وجود نرخ سود سپرده 60 درصدی در آرژانتین، ارزش پول ملی این کشور به طور سریع در حال کاهش است.

بنابراین، اصلاح نظام بانکی همراه با کاهش سود سپرده ها، می تواند مقدمه خروج از مشکلات اقتصادی باشد که این سیاست به کنترل نقدینگی، تسهیل شرایط کسب و کار، کاهش بیکاری و در نهایت ساماندهی تولید و تقویت پول ملی منجر خواهد شد.

پروفسور هادی صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد کلان دانشگاه الینوی امریکا و پژوهشگر در زمینه سیاست گذاری و حکمرانی در حوزه های مالی، بازار کار و تجارت می باشد.