بانک تجارت که تنها سهامدار بزرگ شرکت سرمایهگذاری ایران است قصد دارد سهام خود با مزایده واگذار کند ولی شنیدهها حاکی از این است که شرایط به نحوی تعیین شده که امکان مشارکت اکثر طرف ها منتفی می گردد.
به گزارش خبرنگار بازارنیوز و بنابر اطلاعات بدست آمده بانک تجارت به منظور کم کردن ضرر سهامداران خود به دنبال فروش سهم 50 درصدی خود از شرکت سرمایهگذاری ملی ایران به شرکت خصوصی کروز است. خرید سهام آن توسط کروز تبعات چندجانبهای برای سهامداران بورس و تمام مردم ایران خواهد داشت.
شرکت سرمایهگذاری ملی ایران که با نماد ونیکی در بورس فعالیت میکند یکی از قدرتمندترین شرکتهای بروسی نه تنها از لحاظ ارزش داراییها بلکه از نظر نقش مدیریتی در شرکتهای خصوصی و غیرخصوصی است.
در حال حاضر سهامداران شرکت سرمایهگذاری ملی ایران شرکتهایی بزرگ بورسی و یا نهادهای دولتی هستند. 13.02 درصد از سهام این شرکت در اختیار بانک مرکزی، 49.75 درصد در اختیار بانک تجارت باقی سهام نماد ونیکی نیز در اختیار صندوق بازنشستگی، شرکت بیمه ملت و شرکت سرمایه گذاری ایرانیان است.
اما دلیل قدرت مدیریتی این شرکت چیست؟ آنها هیئت مدیریت 40 شرکت خصوصی و غیرخصوصی دارای صندلی هستند و در تصمیمگیری اعضای شرکتهای موجود در بورس نقش بسیار فعالی را بازی می کنند. تصوری که تا به حال در بین سهامداران خرد وجود داشت این بود که شرکت سرمایهگذاری ملی ایران حاوی منافع سهامداران خرد شرکتهای بورسی در هیئت مدیره است و به خاطر همین تصور است که اغلب سهامداران آن را نهادهای دولتی یا نهادهای بزرگ خصوصی نشکیل میدهند.
بانک تجارت که به مدت طولانی نمادش در بورس بسته بود بعد از باز شدن آن ضرر بزرگی را به سهامداران وارد کرد. قیمت سهام این بانک نزول 35 تومانی داشت و سپس به همین دلیل هیئت مدیره بانک تجارت برای اینکه بتواند دوباره دل سهامداران را بدست آورد و به گونهای اندکی زیان آنها را کاهش دهد تصمیم گرفت سهام شرکت سرمایهگذاری ملی را بفروشد و زیان آنها را به 10 تومان به ازای هر سهم تقلیل دهد.
بعد از اعلام این واگذاری بود که سهام بانک تجارت با رشد 3.5 درصدی در 18 بهمن مواجه شد. فروش 50 درصدی سهام سرمایهگذاری ملی ایران معادل بیش از 3.4 میلیارد سهم است و انتظار میرود هر سهم نیز بین 220 تا 250 تومان قیمتگذاری شود. ولی آیا سهامداران بانک تجارت و بسیاری از فعالان بازار بورس باید از این انتقال خوشحال باشند یا ناراحت؟
چرا سهام شرکت سرمایهگذری ملی ایران مهم است؟
شرکت سرمایهگذاری ملی ایران در 40 شرکت که اغلب آنها شرکتهای بورسی هستند سیت هیئت مدیره دارد و در واقع هر شرکتی که بتواند سهام آنها را در اختیار بگیرد میتواند بر روی 40 شرکت دیگر نیز نفوذ قدرت داشته باشد. نفوذ قدرت در هیئت مدیره و زیر نظر گرفتن شرکتهای دیگر آرزوی هر نهاد خصوصی و یا دولتی است. مخصوصا اگر این نهاد به دنبال انحصار عمودی در زنجیره تامین یک محصول باشد.
چه کسی قرار است بخرد؟
شنیدهها حاکی از آن است که شرکت کروز که چندی پیش سهام خوروسازی بهمن را در اختیار گرفته است یکی از خریداران بالقوه شرکت سرمایه گذاری ملی ایران است. اما وقتی موضوع جالب میشود که بفهمیم شرکت سرمایهگذاری ملی ایران دارای 4 درصد از سهام ایران خودرو و 2 درصد سهام سایپا است. در نگاه اول ممکن است این درصدها بسیار کم باشد ولی وقتی بفهمیم سهام ایرانخودرو که در اختیار این شرکت است طلایی میباشد و همچنین کروز به طور مستقیم و غیر مستقیم بین 23 تا 25 درصد از سهام ایران خودرو را در حال حاضر در اختیار دارد قضیه جالبتر میشود. این اتفاق یک عامل بسیار مهم دارد و آن هم این است که کروز به دنبال ایجاد انحصار عمودی در زنجیره تامین خودرو است و از این طریق بتواند حتی دستی بر تولید خودرو و اداره برزگترین خدروساز کشور داشته باشد.
حمید کشاورز عضو هیئت مدیره کروز در مصاحبه بهمن ماه خود با تجارت فردا درباره خرید سهام ایرانخودرو و سایپا میگوید: "در مورد سایپا که به هیچ وجه قصد خرید سهام نداریم و هیچ وقت هم نداشته ایم. برای خرید سهام ایران خودرو و اضافه کردن سهممان در این شرکت نیز قصدی نداریم، چون به نظرم دولت می خواهد همچنان مجموعه خودروسازی را اداره کند." وی حتی درباره احتمال فروش سهام ایرانخودرو میگوید: "اگر مشتری خوبی برای این سهام پیدا شود، بله حاضریم آن را بفروشیم." به نظر میرسد آنقدر سهام شرکت سرمایهگذاری ملی ایران جذاب است که آنها در سیاستهای خود تغییر رویه دادهاند.
مزایده از پیش تعیین شده
خبرگزاری فارس در گزارش خود با اطلاعاتی که از یک مقام آگاه درباره واگذاری سهام شرکت سرمایهگذاری ملی ایران مینویسد: در حال حاضر، آمادهسازی و زمینهسازی برای واگذاری سرمایه گذاری ملی ایران به مجموعه هایی از جمله قطعهسازی کروز از طریق اشخاص مختلف در حالی ادامه دارد که برای واگذاری بلوک 50 درصد (ونیکی) شرایطی همچون یکصد میلیارد تومان آورده نقدی و همچنین یکصد میلیارد تومان از سهام 30 شرکت برتر حاضر در سبد داراییهای گروه بهمن به عنوان پیشپرداخت این بلوک به بانک تجارت مطرح شده است. در عین حال، خروج املاک و مستغلات از وثایق عنوان شده نیز در حال بررسی است.
بنابر اطلاعاتی که به دست بازارنیوز رسیده علیرغم اینکه تعدادی از هلدینگها درخواست خرید سهام شرکت سرمایهگذاری ملی ایران هستند شرایط طوری در نظر گرفته شده که عملا شرکت کروز برنده این مناقصه خواهد بود.
در کشورهای گوناگون همواره برای مقابله با انحصار در صنعت خاصی اقداماتی توسط دولت اتخاذ میشود. انحصار در زنجیره تامین یک محصول مهم همانند خودرو میتواند بازار تولید را طی چند سال آینده تغییر شکل دهد و مطمئنا دو گروه اکثریتی مردم از آن ضرر خواهند کرد. گروه اول خریداران هستند زیرا از یک طرف دست آنها برای استفاده از بازار رقابت به واسطه تعرفه سنگین بر خودروهای وارداتی بسته است و از طرف دیگر با این اقدام کروز همین فضای بی جان رقابتی تولیدکنندگان ایرانی نیز در حال از بین رفتن است. گروه دوم میلیونها سهامدار بازار بورس هستند که با فروش سهام شرکت ملی سرمایهگذاری ایران امیدهای آنها برای وجود فردی در هیئت مدیره 40 شرکت بورسی که از سهامداران خرد حمایت میکند از بین میرود.
اما مگه نباید یک نظام و قانون مشخصی برای واگذاری باشه؟ تا این مسائل پیش نیاد