فردریش فون هایک بزرگ، اقتصاددان نامدار، زمانی گفته بود با برنامهریزی در اقتصاد مشکلی ندارد، ولی حرفش این است که دولتها نمیتوانند این کار را به انجام رسانند، بلکه برنامهریزی را باید بر عهده افراد گذاشت و به بازار اعتماد کرد.
بازار نیوز - در اقتصادهای پیچیده امروزی بعید است بوروکراتهای دولت دانش کافی در همه حوزهها را در اختیار داشته باشند و بتوانند یک برنامه بیعیب و نقص را پیبریزند. شاید بتوان گفت که این میل به برنامهریزی کل اقتصاد حاصل «خودبزرگبینی ویرانگر» (fatal Conceit) دولتیها است، کسانی به جای همه تصمیم میگیرند و همه را وادار به تحمل پیامدهای مصیبتبار آن تصمیمها میکنند. مرد فرهیخته به درستی گفته بود؛ هرچقدر دولتها بیشتر برنامهریزی کنند، عرصه برای برنامهریزی افراد کمتر و کمتر میشود. خیلی از اهل دل در همین ایران می دانند که این برنامه ریزی ها باد هواست و قرار نیست اجرایی شود و دور ریختن پول است، ولی چرا اینقدر وقت و هزینه برای این کار می کنند؟
در این یادداشت استدلال کرده ام که این روال ناکارآمد پرهزینه در واقع عملی با منطق سیاسی است، وقتی حزبی وجود ندارد، در این روال "برنامه ریزی توسعه" بسیاری از بازیگران سیاسی به این بهانه از کارشناس ها می آموزند و تازه دستشان می آید چه خبر است. (مثلا نمایندگان مجلس را در نظر بگیرید، برخوردهای گاه و بیگاه شخص من با برخی از آنها بسیار ناامید کننده بوده است).
از یک طرف در مملکتی که همه در آن "فوبیای اقتصاد بازار" دارند، نمی شود رعیت را به امان خدا رها کرد. هر از چندی مستندی به نام برنامه منتشر می کنیم. هم دهان ملت را می بندد، هم جلوی اهالی خارجه مایه آبروداری! است. در مملکتی عشقی که فردای آدم معلوم نیست، منطقی نیست برای 5 سال آینده برنامه ریزی کنیم، خیلی ها هم احتمالا می دانند، ولی خوب اگر اینقدر اصرار دارند، حتما کارکرده هایی هم دارد.
دنیای اقتصاد