گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز- سعید ترکاشوند؛ در چند سال گذشته بسیاری از شهروندان و حتی تعدادی از نخبگان اقصادی کشور نقد‌های جدی را نسبت به سیستم بانک داری کشور واردکرده و در عین حال معتقدند که نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران ربوی بوده و این امر برخلاق قوانین و احکام شرعی اسلام بوده است.

 در این بین برخی ازمراجع نیز طی اعلام فتوا‌ها و اتخاذ مواضعی، اعتراض خود را  نسبت به این موضوع اعلام کرده و در این راستا از مقامات عالی رتبه کشور درخواست اصلاح و تغییر  سیستم بانکداری کشور را داشته اند.

با افزایش این گونه اعتراضات و نقد‌های جدی بر سیستم بانکداری کشور، طی سال‌های اخیر نظریه‌ای مبتنی بر بانکداری اسلامی توسط برخی از اساتید علوم اقتصادی منتشر شده که نقطه قوت آن این است که از یک سو بسیاری از مولفه‌های علم اقتصاد را پوشش داده و از سوی دیگر با بسیاری از احکام شرعی  اسلام سنخیت کاملی دارد.

در این راستا «غلامرضا مصباحی مقدم» اقتصاددان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با خبرنگار بازار نیوز  به مسئله بانکداری اسلامی اشاره و تشریح کرد: بانکداری اسلامی تفاوت‌های عمده‌ای با بانکداری بدون ربا دارد، در درجه نخست باید به قانونی که در سال ۱۳۶۲  برای اصلاح سیسستم بانکی کشور به تصویب رسید اشاره کرد که طی این طرح تنها تبادلات و تراکنش‌هایی که جنبه ربا دارد  از عملیات بانکی کشور حذف می‌شود و متاسفانه این قانون اشاره‌ای به بانکداراسلامی نکرده است.

 این اقتصاددان افزود: «بانکدار اسلامی» رویکردی نوین از سیستم بانکداری است که علاوه بر حذف ربا مزایای دیگری نیز مانند عدالت اجتماعی و اقتصادی را به ارمغان می‌آورد؛ یقینا با محقق شدن چنین مولفه‌ای آثاری مثبتی نظیر رفع فقر، برابری توزیع درآمد افراد در سطح جامعه و اقتصاد کشور بروز پدیدار خواهد شد.

 وی ادامه داد: بانک به عنوان یک نهاد اقتصادی و برحسب یک سنت قدیمی، موظف است نقش واسطه گری مالی را بین صاحبان سپرده و تجار و تولید کنندگانی ه که برای رونق و پیشرفت کسب وکار خود به این گونه سرمایه‌ها نیازدارند ایفا کند؛ به بیان ساده بانک باید حلقه وصل سپردگذاران و واحد‌های تولیدی و تجاری باشد.

مصباحی مقدم در ادامه به نظرات و عقاید مختلف در خوصوص بانکداری اقتصادی اشاره کرد و گفت:با توجه به مفاهیم مذکور افرادی معتقدند که در نظام بانکداری اسلامی، وظیفه بانک تنها باید واسطه گری مالی باشد و به همین دلیل بانک باید سرمایه لازم برای تولید کنندگان و تجار تامین کند؛   پس از تخصیص منابع مالی مورد نیاز توسط بانک‌ها، پس از پایان سال مالی اگر سود و نفعی درآن فعالیت اقتصادی حاصل شده باشد آن سود باید میان تولید کنندگان، بانک و صاحبان وسپرده تقسیم شود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطر نشان ساخت: با تحقق چنین شرایطی هم واحد‌های تولیدی و تجاری سرشاری را تجربه می‌کنند و هم صاحبان سپرده شاهد افزایش حجم سرمایه خود به دلیل سود حاصل از این معامله خواهند بود؛ در این بین بانک‌ها که نقش واسطه گر داشته اند حق الوکاله خود  از این گونه معاملات را کسب می‌کند.

وی تاکید کرد:در بانکداری اسلامی و یا حتی بانکداری بدون ربا، بانک موظف است نقش وکیل سپرده گذار را ایفا می‌کند نه این که خود به عنوان بازیگر اقتصادی به طور مستقیم وارد بازار شود

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام تشریح کرد: در بانکدار سالامی بانک‌ها نمی‌توانند وارد معامله‌های اقتصادی شوند بلکه موظف هستند با برسی وضعیت بازار و اقتصاد کشور سرمایه سپرده گذاران را به سمت کسب و کار‌های پر بازده هدایت کند.

مصباحی مقدم در ادامه به موضوع سودآوری و میزان ریسک پذیری بانک‌ها در معاملات اقتصادی در سیستم بانکداری اسلامی اشاره کرد و گفت:تبعا سود آوری بانک‌ها در نظام  بانکداری اسلامی به مانند دیگر نظام‌های بانکی منوط به سود آوری در سطح بازار است، اگر بازارسود کند بانک و سپرده گذران سود خواهند کرد و اگر در این گونه معاملات بازار بی رونق و کساد باشد سرمایه سپردگذارن نیز رشد  چندانی نخواهد کرد.

 این اقتصاددان در مورد ریسک پذیری بانک‌ها اذعان کرد:یقینا هر گونه فعالیت اقتصادی در بخش‌های تولیدی و تجاری ریسک پذیری متناسب با خود را دارد و هر منابعی که در این  گونه فعالیت‌های اقتصادی به کار گرفته می‌شود امکان ریسک و خطر  را دارد.

وی افزود: مدیریت ریسک در تمامی سیستم‌های بانکداری به این گونه است که مدیران ارشد بانک موظف هستند با استفاده از ارزیابی و برسی دقیق مدیران و کارشناسان بانک‌ها طرح‌هایی را معرفی کنند که از ریسک سرمایه گذاری کمتری برخوردارباشد.

مصباحی مقدم در این خصوص توضیح داد: مدیریت ریسک به این معنی است که بانک باید به طور کامل با فعالیت‌های تولید و تجاری آشنا باشد چرا که در حقیقت بازار همواره با ریسک و خطر‌های متعددی مواجه است که امکان دارد سرمایه سرمایه گذاران  را از بین ببرد؛ البته باید این نکته را در مورد بازار باید مذکر شد که همیشه وضعیت در بازار متغییر است و مدیران  و کارشناسان بانکی باید به این نکته توجه ویژه‌ای داشته باشند

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه به موضوع نظارت و جایگاه این مولفه در بانکداری اسلامی اشاره کرد و گفت: نظارت در نظام بانکداری اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بر حسب چنین اهمیتی نظارت بر بانک‌ها باید توسط بانک مرکزی به عنوان مرجع اصلی تمامی بانک‌ها انجام شود.

این اقتصاددان توضیح داد: بانک مرکزی به تناسب جایگاهی که در نظام بانکی کشور دارد می‌تواند اعتبار و یا مجوز بسیاری از موسسه‌های مالی و بانکی را تایید و یا می‌تواند با بانک‌های متخلف برخورد کند به همین دلیل بانک مرکزی اصلی و مهمترین نهاد برای نظارت بر بانک‌ها محسوب می‌شود

 وی  در خصوص نوع نظارت بانک مرکزی بر روی بانک‌ها گفت:رسیدگی و نظارت بر عملکردبانک‌ها از سوی بانک مرکزی ابعاد مختلفی را شامل می‌شود؛  نظارت بر چگونگی اجرای سیاست‌های پولی و مالی کشور توسط بانک‌ها از یک سو و از سوی دیگر توجه به انجام معاملات اقتصادی بر اساس احکام شرعی از مهم‌ترین جنبه‌های نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها محسوب می‌شود.

مصباحی مقدم در آخر تاکید کرد: این نظارت باید به گونه‌ای باشد که بانک‌ها خلق پول نکنند ودر این راستا بانک مرکزی باید یک انضباط مالی را در بانک‌ها به اجرا بگذارند؛ علاوه بر این  بانک مرکزی از جهت شرعی نیز  با تهیه و تدوین قوانین مدون بانکداری اسلامی  باید نظارت جامعی را برای  اجرا شدن قوانین شرعی در خصوص مباحث و معاملات اقتصادی داشته باشد.

پایان پیام//