گروه کشت و صنعت بازارنیوز - مسعود قالیباف؛ در گزارش جدید صندوق بین المللی پول که به قلم کریستین بوگمنز، آندره پسکاتوری و اروین پریفتی[2] منتشر شده آمده است:

اگر قیمت­ها دوباره افزایش یابند، احتمالاً تفاوت­های چشم گیری بین کشورها وجود خواهد داشت. با توجه به عوامل مختلف، این احتمال وجود دارد که مصرف کنندگان در بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه که هنوز با اثرات همه گیری دست و پنجه نرم می­کنند، بیشتر تحت تأثیر قرار گیرند.

واقعیت شماره 1: تورم قیمت مواد غذایی قبل از همه گیری شروع به افزایش کرد.

افزایش تورم قیمت مواد غذایی مصرف کننده برای قبل از شروع همه گیری است. در تابستان سال 2018، چین با شیوع بیماری تب خوکی آفریقایی مواجه شد و این بیماری بسیاری از گله های خوک چین (چین دارنده بیش از 50 درصد خوک جهان است)، را از بین برد. این امر باعث افزایش قیمت گوشت خوک در چین شد به گونه ای که در اواسط سال 2019 به اوج خود رسید و شوکی بر قیمت گوشت خوک و سایر پروتئین­های حیوانی در بسیاری از مناطق جهان ایجاد کرد. این امر با وضع تعرفه های وارداتی چین برای گوشت خوک و سویا در جریان اختلاف تجاری ایالات متحده و چین افزایش یافت.

واقعیت شماره 2: اقدامات اولیه قرنطینه ­ای و ایجاد اخلال در زنجیره تأمین باعث افزایش قیمت مواد غذایی مصرفی شد.

در اوایل همه­ گیری، ایجاد اخلال در زنجیره تأمین مواد غذایی، تغییر جهت مصرف خدمات غذایی (مانند صرف غذا در خارج از منزل) به سمت خرید مواد غذایی خرده فروشی، ذخیره سازی مصرف­ کنندگان (همراه با افزایش شدید ارزش دلار آمریکا) باعث افزایش شاخص قیمت مواد غذایی مصرف کننده در بسیاری از کشورها شد. با این حال، در اوایل تابستان سال 2020، قیمت­ مواد غذایی مصرفی مختلف تعدیل شده و باعث کاهش تورم مواد غذایی مصرف کننده در بسیاری از کشورها شده است.  

بنابراین اگرچه ممکن است قیمت مواد غذایی در فروشگاه مواد غذایی (به عنوان مثال قیمت مواد غذایی مصرفی) افزایش یافته باشد، اگر بگوییم که در حال حاضر با سریع ترین سرعت در سال­های گذشته در حال افزایش هستند، اغراق آمیز است. آن­ها همچنین در حال حاضر به تورم اصلی کمک نمی­کنند، اگرچه ممکن است در اواخر امسال و در سال 2022 این کار را انجام دهند (چشم انداز زیر را ببینید). از طرف دیگر، قیمت­ های تولید کننده اخیراً افزایش یافته است (به واقعیت شماره 4 مراجعه کنید). اما حداقل 6 تا 12 ماه طول می­ کشد تا قیمت مصرف کننده منعکس کننده تغییرات قیمت تولید کننده باشد. همچنین، به طور متوسط، انتقال افزایش قیمت تولید کننده به مصرف کننده حدود 20 درصد است. دلیل این امر این است که قیمت مواد غذایی مصرف کننده شامل هزینه حمل کالاهای اولیه غذایی، فراوری، بازیابی و بسته­ بندی مواد غذایی و هزینه توزیع نهایی مانند هزینه حمل و نقل می­ شود.

دو واقعیت آخر به ما در مورد درک از انتظار قیمت مصرف کننده کمک می­کند.

واقعیت شماره 3: افزایش هزینه ­های حمل و نقل و کشتیرانی

نرخ حمل و نقل اقیانوس طبق شاخص بالتیک[3] (معیاری از هزینه حمل و نقل) در 12 ماه گذشته حدود 2 تا 3 برابر افزایش یافته است در حالی که افزایش قیمت بنزین و کمبود راننده کامیون در برخی مناطق باعث افزایش هزینه حمل و نقل جاده ­ای می­شود. هزینه­ های بالاتر حمل و نقل در نهایت تورم مواد غذایی مصرف کننده را افزایش می­ دهد.

واقعیت شماره 4: قیمت جهانی تولیدکننده مواد غذایی با رسیدن به بالاترین سطح قیمت­های چند ساله افزایش یافته است.

از آوریل 2020، قیمت­های بین المللی مواد غذایی (تولیدکننده) با 47.2 درصد افزایش به بالاترین سطح (حقیقی) خود در ماه مه 2021 از سال 2014 رسیده اند. بین ما مه 2020 تا مه 2021، قیمت سویا و ذرت به ترتیب بیش از 86 و 111 درصد افزایش یافت.

سه عامل اصلی در افزایش اخیر قیمت تولید مؤثر بوده است:

1) تقاضا برای کالاهای اساسی برای مصرف انسان و خوراک دام، به ویژه تقاضا از چین، همچنان زیاد است، زیرا کشورها به دلیل نگرانی­ های مربوط به همه گیری در مورد امنیت غذایی، ذخایر غذایی را افزایش داده اند.

2) اخیراً لانینا 2021-2020[4] منجر به خشک شدن هوا در کشورهای مهم صادرکننده مواد غذایی، از جمله آرژانتین، برزیل، روسیه، اوکراین، و ایالات متحده شده است. این امر باعث شده است که در برخی موارد، برداشت و چشم انداز برداشت کمتر از انتظار باشد. از آنجا که تقاضا از عرضه پیشی گرفته است، نسبت ذخایر به مصرف ایالات متحده آمریکا و جهان (معیاری از تنگنای بازار) برای برخی از کالاهای اصلی به پایین ترین قیمت چند ساله رسیده است.

3) تقاضای زیاد برای سوخت زیستی (biofuels) تقاضای سوداگرانه توسط بازرگانان غیر تجاری را افزایش داده و محدودیت­های صادراتی از دیگر عوامل پشتیبانی کننده از افزایش قیمت­های تولیدکننده جهانی است.

چشم انداز

بر اساس چهار واقعیت ارایه شده، قابل قبول است که تورم قیمت مواد غذایی مصرف کننده در ادامه سال 2021 و سال 2022 دوباره افزایش یابد. در واقع، افزایش شدید اخیر در قیمت مواد غذایی بین المللی در حال حاضر به آرامی شروع به اثرگذاری بر قیمت­های مصرف کننده داخلی در برخی مناطق کرده است. زیرا خرده فروشان که قادر به جذب هزینه­ های در حال افزایش نیستند، این افزایش­ها را به مصرف کنندگان منتقل می­ کنند. با این وجود، احتمالاً موارد بیشتری برای انتظار افزایش قیمت مواد غذایی مصرفی در دسترس خواهد بود، زیرا پیش بینی می­شود قیمت­های بین المللی مواد غذایی در سال 2021 نسبت به سال 2020 حدود 25 درصد افزایش یابد و در سال 2021 تثبیت شود. از این رو، انتقال قیمت از تولید کننده به مصرف کننده  از 20 درصد ( 13 درصد در سال اول و 7 درصد در سال دوم) به این معنی نیست که تورم قیمت مواد غذایی مصرف کننده به ترتیب در سال­های 2021 و 2022 به ترتیب در حدود 3.2 واحد درصد و 1.75 واحد درصد افزایش می ­یابد. با افزایش نرخ حمل و نقل، یک درصد اضافی به تورم جهانی مواد غذایی مصرف کننده در سال 2021 اضافه می­ شود.

آثار افزایش در قیمت مواد غذایی مصرف کننده با توجه به کشورها متفاوت خواهد بود. مصرف کنندگان در بازارهای نوظهور به دلیل وابستگی بیشتر به واردات مواد غذایی (به عنوان مثال کشورهای آفریقای جنوبی، خاورمیانه و شمال آفریقا) می­ توانند حتی افزایش بیشتری را تجربه کنند. همچنین انتقال از قیمت تولید کننده به قیمت مصرف کننده برای بازارهای نوظهور بیشتر است. برای کشورهای کم درآمد که با همه گیری دست و پنجه نرم می کنند، اثرات تورم بیشتر مواد غذایی می­ تواند وخیم باشد. در واقع این موضوع می­ تواند خطر عقب گرد در تلاش برای از بین بردن گرسنگی را به همراه داشته باشد.  

بازارهای نوظهور و کشورهای کم درآمد نیز در برابر شوک های قیمت مواد غذایی آسیب­ پذیرتر هستند زیرا مصرف کنندگان در این کشورهای معمولاً نسبت زیادی از درآمد خود را صرف مواد غذایی می­کنند. سرانجام، برای بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه، یک عامل خطرناک اضافی، کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار ایالات متحده آمریکا به دلیل کاهش درآمد صادرات و گردشگری و خالص خروج سرمایه است. از آنجا که بیشتر کالاهای غذایی با دلار معامله می­ شوند، کشورهای که ارزهای ضعیف تری دارند، شاهد افزایش انقباض در واردات مواد غذایی خود خواهند بود.

Source: https://blogs.imf.org/2021/06/24/four-facts-about-soaring-consumer-food-prices/?utm_medium=email&utm_source=govdelivery

[1] Four Facts about Soaring Consumer Food Prices

[2] By Christian Bogmans, Andrea Pescatori, and Ervin Prifti

[3] شاخص بالتیک (Baltic Dry Index) نرخ انتقال محموله‌های فله خشک (عمدتاً مواد خام صنعتی) به وسیله کشتی‌های باربری را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، میزان تقاضای ظرفیت حمل و نقل به وسیله کشتی را در مقابل عرضه کشتی‌های باربری محموله‌های خشک اندازه‌گیری می‌کند.

[4] لانینا (La Niña) در زبان اسپانیایی به معنی «دختر کوچک» و چرخه مخالف ال‌نینو است. رویداد لانینا نشان‌دهنده سرد شدن تناوبی سطح دریا در مرکز شرقی خط استوا روی اقیانوس آرام است. در زمان رخ دادن لانینا زمستان در نیم‌کره جنوبی گرم‌تر از همیشه و در نیم‌کره شمالی سردتر از سال‌های دیگر می‌شود.