طبق برآوردهای صورت گرفته در بودجه شرکتهای دولتی در سال ۱۴۰۰، دولت در سال آینده از شرکتهای دولتی ۲۲.۶ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده و در مقابل ۲۷.۴ هزار میلیارد تومان به شرکتهای دولتی کمک خواهد کرد. به طوری که پرداختی دولت به شرکتهای دولتی ۱.۷۶ درصد از کل منابع و دریافتی دولت از شرکتهای دولتی ۱.۴۴ درصد از مصارف شرکتهای دولتی را تشکیل میدهند.
گروه اقتصاد کلان بازارنیوز- مرتضی عبداللهی؛ در گزارش قبلی با عنوان «مصارف و منابع شرکتهای دولتی» مورخ ۵ بهمن ۹۹، به موضوع تعداد شرکتهای دولتی و منابع و مصارف شرکتهای دولتی، مؤسسات و شرکتهای انتفاعی وابسته به دولت (با محوریت درآمدها و هزینهها) پرداخته شد؛ و عنوان شد که منابع شرکتها شامل ۷ بخش و مصارف نیز شامل ۱۱ بخش است. عمده منابع شرکتهای دولتی مربوط به درآمد با ۶۹ درصد ازکل منابع و عمده مصارف مربوط به هزینهها با ۶۳ درصد از کل مصارف است. در این گزارش به دو بخش مهم منابع و مصارف شرکتهای دولتی، شامل سهم بودجه عمومی در بودجه شرکتهای دولتی و تسهیلات بانکی در تأمین مالی شرکتهای دولتی پرداخته میشود.
سهم بودجه عمومی دولت از بودجه شرکتهای دولتی
عمده منابع و مصارف شرکتهای دولتی مربوط به فعالیت آنها بوده و بخش کمی از منابع و مصارف آنها در ارتباط با دولت و لایحه بودجه عمومی است. شرکتهای دولتی سودده به مانند سایر شرکتها (ی خصوصی) مالیات درآمد خود را پرداخت کرده و سود سهام توزیع میکنند. با توجه به اینکه سهامدار عمده شرکتهای دولتی، دولت است، سود حاصل از فعالیتهای شرکتهای دولتی به خزانه دولت واریز شده و در بودجه عمومی مورد استفاده قرار میگیرد. درآمد دولت از شرکتهای دولتی در قسمت مصارف بودجه شرکتهای دولتی قرار داشته و شامل 50 درصد سود ویژه، سود سهام و مالیات است.
از طرفی دیگر، دولت در قالب بودجه عمومی، به شرکتهایی که با زیان مواجه هستند کمک میکند. کمکهای دولت به شرکتهای دولتی در قسمت منابع بودجه شرکتهای دولتی شامل: اعتبارات هزینهای (صرف تأمین زیان شرکتهای زیانده) و تملک داراییهای سرمایهای است.
طبق برآوردهای صورت گرفته در بودجه شرکتهای دولتی در سال 1400 (مطابق نمودار 1)، دولت در سال آینده از شرکتهای دولتی 22.6 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده و در مقابل 27.4 هزار میلیارد تومان به شرکتهای دولتی کمک خواهد کرد. به طوری که پرداختی دولت به شرکتهای دولتی 1.76 درصد از کل منابع و دریافتی دولت از شرکتهای دولتی 1.44 درصد از مصارف شرکتهای دولتی را تشکیل میدهند. بر این اساس درآمد دولت از شرکتهای دولتی در لایحه بودجه کمتر از هزینه شرکتهای دولتی در بودجه عمومی دولت است. بیشترین بخش درآمدی دولت از شرکتهای دولتی مربوط به 50 درصد سود ویژه با 9.4 هزار میلیارد تومان بوده و بیشترین پرداختی دولت نیز با 23.1 هزار میلیارد تومان مربوط به اعتبارات تملک داراییهای سرمایهای خواهد بود.
همچنین بررسی نحوه پرداخت شرکتهای دولتی به دولت در ردیف بودجهها نشان میدهد، 82 درصد از مالیات پرداختی و 77 درصد از 50 درصد سود ویژه توسط 10 شرکت پرداخت شده و 98 درصد از سود سهام نیز مربوط به شرکت ملی نفت ایران (مادر تخصصی) خواهد بود. در خصوص پرداختهای دولتی به شرکتهای دولتی نیز، دولت 4 هزار میلیارد و 300 میلیارد تومان به شرکتهای زیانده در جهت تأمین زیان پرداخت خواهد کرد. همچنین، از مجموع 23 هزار میلیارد تومان اعتبار تملک دارایی اختصاص داده شده توسط دولت، 15 هزار و 600 میلیارد تومان به شرکتهای سودده و سربهسر و 7 هزار و 480 میلیارد تومان به شرکتهای زیانده تخصیص مییابد.
سهم تسهیلات بانکی در بودجه شرکتهای دولتی
بخشی از منابع شرکتهای دولتی به وسیله تسهیلات بانکی تأمین مالی شده و بخشی از مصارف نیز صرف بازپرداخت تسهیلات اخذ شده طی دورههای قبلی میشود. بررسی تسهیلات بانکی (داخلی و خارجی) در جدول کلان منابع و مصارف شرکتهای دولتی در نمودار (2) ارائه شده است. بررسی نمودار (2) نشان میدهد دریافت تسهیلات بانکی (داخلی و خارجی) برای سال 1400 در مقایسه با سال 1399، 28 درصد افزایش پیدا کرده و از 114 هزار میلیارد تومان به 146 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا میکند، همچنین، بازپرداخت تسهیلات 21 درصد افزایش داشته و از 71.5 هزار میلیارد تومان به 87 هزار میلیارد میلیارد تومان افزایش پیدا میکند. در صورتی که بازپرداخت تسهیلات به وسیله دریافت تسهیلات بانکی تسویه شود، 59 درصد از تسهیلات دریافتی پیشبینی شده در سال آینده، صرف بازپرداخت تسهیلات قبلی خواهد بود.
همچنین، بیشترین رشد تسهیلات دریافتی مربوط به به وامهای خارجی با 56 درصد افزایش و بیشترین رشد بازپرداخت تسهیلات مربوط به وامهای خارجی با 141 درصد افزایش خواهد بود. رشد دریافت و بازپرداخت تسهیلات خارجی در مقایسه با تسهیلات خارجی میتواند ناشی از رشد شدید ارز باشد. با توجه به اینکه تسهیلات خارجی در بودجه به صورت ریالی ثبت میشود، حتی در شرایطی که مقدار دریافت تسهیلات ارزی نسبت به سال گذشته ثابت مانده باشد باز هم مقدار دریافت و بازپرداخت تسهیلات خارجی به میزان رشد نرخ ارز، افزایش پیدا میکند.
جمعبندی
- دولت از شرکتهای دولتی 22.6 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده و در مقابل 27.4 هزار میلیارد تومان به شرکتهای زیانده (در قالب اعتبارات هزینهای و تمک دارایی) و شرگتهای سودده (در قالب اعتبارات تملک دارایی) کمک خواهد کرد. بیشترین بخش درآمدی دولت از شرکتهای دولتی مربوط به 50 درصد سود ویژه با 4/9 هزار میلیارد تومان بوده و بیشترین پرداختی دولت نیز با 23.1 هزار میلیارد تومان مربوط به اعتبارات تملک داراییهای سرمایهای خواهد بود.
- دریافت تسهیلات بانکی (داخلی و خارجی) برای سال 1400 در مقایسه با سال 1399، 28 درصد افزایش پیدا کرده و از 114 هزار میلیارد تومان به 146 هزار میلیارد تومان افزایش پیدا میکند. بازپرداخت تسهیلات نیز 21 درصد افزایش داشته و از 71.5 هزار میلیارد تومان به 87 هزار میلیارد میلیارد تومان افزایش پیدا میکند.
پایان پیام//