گروه بازار دیجیتال بازارنیوز: حتـی حالا کـه التهـاب قیمتـی بیت کویـن فروکـش کـرده و بـا تنـزل بهـا مواجـه شـده اسـت، انجـام فعالیت‌های مربـوط به اسـتخراج رمز ارزهـا متوقـف نشـده و کمـاکان دارای سـودآوری اسـت؛ به ویـژه در کشـوری چـون ایـران کـه بهـای بـرق مصرفـی نسـبت بـه متوسـط جهانـی آن بسیار نــازل اســت و قوانیــن نظــارت بــر چگونگــی مصــرف بــرق، نسـبت بـه دیگـر کشـور‌ها سـخت گیرانگی کمتـری دارد. در ایـن مجـال، یکـی از نـکات جالـب توجـه کـه کمتـر بـه آن پرداختـه شـده آن اسـت کـه اساسـاً نحـوه کسـب وکار بـه کمـک رمـز ارز از چـه الگو (ها) یـی تبعیـت می‌کنــد و فرصت هــای تولیــدی پیــش روی اســتخراج کنندگان رمــزارز چیسـت. به عبـارت دیگـر، مسـیر‌های محتمـل بـرای درآمدزایـی فعالان در اسـتخراج رمـزارز چـه می‌توانـد باشـد. وقـوف بـه مسـیر‌های ممکـن بــرای درآمدزایــی اســتخراج کنندگان رمــزارز کمــک می‌کنــد در درجــه نخسـت بتوانیـم بـرآورد قابل قبولـی از میـزان شـیوع آن در کشـور داشـته باشــیم و در مرحلــه بعــد، بــه مــا یــاری می‌دهــد پیامدهــای احتمالــی سیاست‌های مرکــزی را بــر رفتــار اســتخراج کنندگان رمــزارز پیش بینی کنیــم. ایــن یادداشــت تلاش می‌کنــد پنــج الگــوی مرســوم کســب وکار و درآمدزایــی بــرای اســتخراج کنندگان رمــزارز برشــمارد. رمزارزهایــی ماننــد بیت کویــن به صورتــی آگاهانــه و عامدانــه طــوری برنامه نویســی شــدند کــه بــرای پــردازش مبادلات، مقــدار جدیــدی از پــول خلــق کننــد و طــی ســازوکاری غیرمتمرکــز، ایــن پــول را به عنــوان پــاداش بــه پردازنـدگان بدهنـد. نتیجـه خلـق چنیـن سـازوکاری انقلابی شـگرف در کسـب وکار پـردازش رمـزارز شـد. هرکسـی بـا تعـدادی رایانـه پرسـرعت و دسترســی بــه بــرق در هرجــای دنیــا می‌توانســت از ایــن مســیر، و صرفـاً بـا اسـتفاده از نرم افـزاری رایـگان، پـول "چـاپ" کنـد. نیکوسـت بــرای توضیــح ایــن روش، قــدری در مــورد چگونگــی کارکــردن فراینــد اســتخراج و نقــش اســتخراج کنندگان در آن بخوانیــم.

۱ -فرایند استخراج چگونه کار میکند؟
سـازوکار اسـتخراج بـرای تبـادل رمـزارز بدین صـورت اسـت کـه مبادلات انجام شـده در بازه هـای زمانـی نزدیک به هـم در بلوک هایـی گـردآوری و بـه هـم متصـل می‌شـوند تـا تشـکیل یـک زنجیـره بلوکـی بدهنـد. بـه هرکسـی کـه در فراینـد اسـتخراج شـرکت می‌کنـد فرصـت داده میشود تا معمـای رمزگذاری شـده‌ای را حـل کند. اولین شـرکت کننده‌ای که موفق شـود پاسخ مسـئله مرمـوز را بیابـد، بلـوک خـود را بـه انتهای زنجیـره بلوکـی متصـل می‌کند و به ازای آن، بـا رمـزارز پـاداش دریافـت می‌دارد. بـرای انجام هر مبادلـه معتبـر و قانونـی، اسـتخراج کننده یک گره جدیـد تولیـد می‌کنـد و بـه پایـگاه داده می‌افزاید. این گره به مثابـه یـک حلقـه بـه انتهـای زنجیـره بلوکـی وصل و بخشـی از آن میشـود. البته، باید در نظر داشـت فقط مبادله‌های تأیید شده اند کـه بـه ایـن پـاداش می‌رسـند و همـه مبادلات تأیید نشده یا تلاش‌های به پاسخ نرسـیده از هرگونه پاداشی محروم انـد.

۲ -نقـش اسـتخراج کنندگان در مبادلات رمـزارز
پرسشـی کـه پیـش می‌آیـد آن اسـت کـه اسـتخراج کنندگان چـه نقشـی در ایـن فراینـد ایفـا می‌کننـد. ازآنجا کـه مبادلـه رمز ارزهـای غیرمتمرکـز فاقد واسـطه‌هایی همچون دولت و بانـک مرکزی اسـت، مسـئولیت تأییـد مبادلات را اسـتخراج کنندگان بـر عهـده می‌گیرنـد و ایـن اطمینـان را به وجـود می‌آورنـد کـه مبادلـه مزبور به صـورت مناسـب تسـجیل شـده اسـت. ایـن صحت سـنجی بایـد بـه شـیوه‌ای سـریع و امـن محقق شود. به علاوه، اسـتخراج کنندگان باید راهـی بـرای جلوگیـری از پرداخـت چند بـاره و دیگـر مشکلات مرسـوم در انتقـال پولهـای غیرفیزیکـی بیابنـد. استخراج کنندگان، بـرای اعتبارسـنجی مبادلات، در ابتـدای امـر بررسـی می‌کننـد کـه آیـا امضـای استفاده شـده در تبـادل بـا اطلاعاتی که از پیش برای متقاضیان مبادله ثبت شـده اسـت مطابقـت دارد یـا خیـر. سـپس وارسـی می‌کننـد کـه ورودی هـای مورد مبادلـه پیـش از انجـام عملیـات توسـط انتقال دهنـده بـه کاربـر دیگـری واریـز نشـده باشـد. پـس از تأیید صحـت اطلاعات و اعتبـار طرفیـن تبـادل و وجه مورد انتقال، مبادله مورد اشـاره به فهرسـت مبادلاتی کـه به تازگـی تأییـد شـده اند اضافـه می‌شـود؛ ایـن فهرسـت همـان بلوکـی اسـت کـه ذکـر آن رفـت.

۳ -پنـج الگـوی کسـب درآمـد از طریـق اسـتخراج رمـزارز
حـال، بایـد دید اسـتخراج کنندگان رمزارز از چـه طرقـی می‌تواننـد بـه کسـب درآمـد بپردازند. بی نیـاز از تـذکار اسـت کـه ایـن فهرسـت نـه لیسـت کاملـی از تمـام روش هـای ممکـن بـرای درآمدزایی به کمک اسـتخراج رمزارز محسوب می‌شـود و نـه در مـورد فراوانـی اسـتفاده هریک از این الگوهـا بـرای درآمدزایـی تخمینـی ارائـه می‌کنـد، بلکـه صرفـاً مسـیر‌هایی را شـمارش می‌کنـد کـه جمهـور اسـتخراج کنندگان رمـزارز ممکـن اسـت بـه یـک یـا چنـد روش از آنهـا بـرای کسـب درآمـد مبـادرت ورزنـد.

 

۱-۴ الگـوی اول: اسـتخراج رقابتـی رمـزارز بـا قیمتهـای آزاد
در روزهـای نخسـتین پیدایـی بیت کویـن، استخراج ایـن رمز ارز به نوعـی سـرگرمی و تفنـن بـرای کارآفرینـان کوچـک تلقـی می‌شـد، لیکـن هنـوز زمـان درازی از توسـعه آن نگذشـته بـود کـه اسـتخراج بیت کویـن بـه صنعتـی مبـدل شـد کـه هـر روز بیـش از روز گذشـته رقابتـی می‌شـد، زیـرا اسـتخراج کنندگان توأمـان هـم رایانه هـای پرقدرت تـری بـرای پـردازش مبادلات می‌خریدنـد و هـم عملیـات خـود را به صـورت مسـتمر بـرای سـودآورماندن کاراتـر می‌کردنـد. مخاطـره ایـن کسـب وکار ناچیـز به نظر می‌رسید، به سـبب آنکـه نرم افـزار اصلـی بیت کویـن به گونـه‌ای برنامه نویسـی شـده بـود کـه بـا افت قیمـت مقابله کند؛ مطابـق الگوریتم بیت کویـن، هنگامـی کـه تعـداد شـرکت کنندگان در بـازی اسـتخراج کـم می‌شـد، اسـتخراج رمـزارز سـاده‌تر می‌شـد و احتمـال موفقیـت بیشـتر می‌شـد. چنین سـازوکاری کمک می‌کرد همـواره تعـداد کافـی از پردازشگران بـرای انجـام مبادلات در چرخـه وجود داشـته باشـد. پـس از آن، افـت تاریخـی قیمـت بیت کویـن حادث شد و استمرار سودآوری استخراج کنندگان را به شدت تحت تأثیر قرار داد. برخی ناکارایی‌ها در الگوریتم استخراج با فشـار بـازار روی هزینـه مبادلـه ترکیـب و موجـب شـد کسـب سـود از این بازار دشوار شود. درحـال حاضـر، می‌تـوان گفت: با قیمت‌های جهانی و رقابتی برق، روز به روز استخراج رمز ارز به صـورت مرسـوم از سود آوری اقتصادی بیش‌تر فاصله می‌گیرد. ایـن گـزاره حتـی در کشـوری ماننـد ایسـلند نیـز مصـداق دارد کـه در آن هـم بهـای بـرق و هـم دمای هوا به طرزی استثنایی پایین است؛ مزایایـی کـه هـر دو بـرای سـودآوری اقتصـادی عملیـات گرمـاده اسـتخراج بی انـدازه حیاتـی محسـوب می‌شـود. در ایـن شـرایط، آیـا بایـد انتظار داشـته باشـیم عملیات اسـتخراج در دنیا متوقـف شـده باشـد؟ پاسـخ ایـن پرسـش یـک "خیـر" بـزرگ اسـت؛ خیری که ما را بـه مطالعه ادامـه ایـن یادداشـت تشـویق می‌کنـد.

۲-۴ الگـوی دوم: اسـتخراج یارانـه‌ای رمـزارز
در ایالـت واشـنگتن ایالات متحـده، نیروگاه هـای برقابـی بسـیار بیـش از نیـاز سـاکنین مبـادرت بـه تولیـد بـرق می‌کننـد و ایـن موضـوع مجـرای جذابـی برای کسـب وکار استخراج کنندگان رمز ارز فراهم آورده اسـت. ایـن منطقـه دارای پنج سـد برقابی معظم اسـت کـه همگـی تحـت تملـک شـرکت خدمـات آب و بـرق منطقـه‌ای (بخـش عمومـی) قـرار دارنـد؛ و جمعـاً شـش برابـر نیـاز مسـکونی و صنعتـی ساکنین بـرق تولید می‌کننـد. ایـن امـر موجـب می‌شود قیمت برق بیش‌ترین مـازاد بـرق بـا نرخ هـای نسـبتاً بالا بـه بازارهایـی همچـون سیـاتل و لس آنجلس صـادر شود و ایـن امکان را بـه تولیدکننـدگان بـرق می‌دهـد تـا انـرژی را بـه قیمتـی بسـیار کمتـر از هزینـه تولیـد آن به ساکنان منطقه بفروشـند. انـرژی بـرق به قـدری بـرای مردم منطقـه ارزان تمام می‌شـود که تقریبا همه ساکنان برای گرم کردن منازلشـان (کـه متوسـط دمای آن زیـر ۱۰ درجه سـانتیگراد اسـت) از بـرق اسـتفاده کننـد و کشـاورزان بتواننـد تمـام انـرژی موردنیـاز بـرای آبیاری منطقه را با برق به صورتـی اقتصـادی تأمیـن نماینـد. ایـن شـرایط فرصتـی مهیـج را بـرای اسـتخراج کنندگان بیت کویـن فراهـم آورد تـا بـه یمـن بـرق یارانـه ای، حاشـیه سـودی برای خـود ترتیـب ببیننـد. ایـن شـرایط تـا سـال ۲۰۱۵ میلادی وجـود داشـت. پـس از آن، شـرایط بـرای اسـتخراج کنندگان تغییـر کـرد و ورق برگشـت. بـا ازدیـاد پردازش هـای لازم بـرای اسـتخراج و تغییـر مقـررات مصـرف بـرق در منطقـه، حاشیه سـود - حتـی بـا قیمـت یارانـه‌ای بـرق و دمای پایین هـوا - کاهـش یافـت و منفـی شد. هرچنـد ایـن حاشـیه سـود در واشـنگتن دیگر وجود ندارد، برای ایران به واسـطه یارانه قابل توجهـی که بـرای مصرف بـرق وجود دارد، کمـاکان حاشـیه سـود اسـتخراج رمـزارز مثبـت است و از ایـن حیـث کشـور مـا را بـه کانـون توجـه دنبال کننـدگان اخبـار رمـزارز در دنیا بدل ساخته اسـت. اینطـور بـرآورد می‌شـود کـه بـا قیمـت فعلـی بـرق در کشـور، تـا زمانـی کـه نرخ دلار بیـش از ۱۱۰٬۰۰۰ ریال بوده و بیت کوین نیز در سایه نبـود نظارت مؤثر در "اسـتفاده برق یاران‌های برای مصـارف صنعتـی" قابلیـت استخراج داشته باشد، حتی افرادی که کمترین شـناختی از فراینـد اسـتخراج رمزارز‌هایی مانند بیت کویـن ندارنـد نیـز تشـویق شـده اند از ایـن صنعـت بـرای درآمدزایـی اسـتفاده کننـد.

 

۳-۴ الگوی سوم: برق دزدی
خالص شـدن از هزینه برق از طریق سـرقت برق نیز مسلماً یکی از روش هـای افزایـش سودآوری استخراج رمز ارز است. این طـور گفتـه می‌شـود کـه در روزهـای آغازیـن توسـعه بیت کویـن، دانشـجویان خوابگاهـی در ایالات متحده با استفاده از بـرق خواب گاه به صورتـی تفننـی اقـدام بـه اسـتخراج رمـزارز می‌کردنـد و درآمدی (البته بسیار ناچیزـ به سبـب بهـای نـازل بیت کویـن) دریافـت می‌کردنـد.
ولی امروزه، بـرق دزدی یکـی از روش هـای جـدی - و البته ناهنجـار- بـرای درآمدزایـی اسـت. مجلـه چینـی پیپـر بـه پرونـدهای اشـاره می‌کنـد کـه فـردی موسـوم بـه ژو ژینگـوا از تیر چراغ برق نزدیک خطوط راه آهـن کوکوان از مـاه از نوامبـر تـا دسـامبر ۲۰۱۷ مبـادرت بـه سـرقت بـرق می‌کـرد تـا بـا آن بـه اسـتخراج بیت کویـن بپـردازد. در ایـن مـدت، دسـتگاه اسـتخراج و پنکه هـای خنک کننـده پردازنده به صـورت ۲۴سـاعته روشـن بـود و فـرد مزبـور توانسـت ۳٫۲ بیت کویـن در ایـن مـدت اسـتخراج کنـد کـه ارزش آن در زمـان اشاره شـده بالـغ بـر ۱۲۰ هزار یوان (۱۷٬۷۰۰ دلار آمریکا) می‌شد. هزینه برقـی کـه وی در این مدت ربوده بود نیـز تقریبـاً ۱۰۵ هـزار یوان (۱۵٬۵۰۰ دلار) می‌شد. فـرد سـارق پس از دسـتگیری بـه سـه سـال و شـش مـاه حبـس و جریمه‌ای بـه میـزان ۱۰۰ هـزار یـوان محکـوم شد. افزون بر آن، وی به رد هزینه برق سـرقتی وادار شد. ایـن تنهـا یکـی از هـزاران مثـال خرده- برق دزدی هایـی اسـت کـه در سراسـر دنیـا بـرای اسـتخراج رمـزارز حـادث می‌شـود. مسـلماً ایـران هم از این قاعده مسـتثنا نیسـت و تعـداد زیـادی از ایـن قبیـل سـرقت‌ها را می‌توان ردگیـری کـرد کـه هدف از مبـادرت بـه آن تولید رمـزارز باشـد.

۴-۴ الگوی چهارم: پردازش دزدی
پردازش قاچاقـی رمـزارز یـا پـردازش دزدی را شـاید بتـوان از مرسـوم‌ترین جرایـم سـایبری دانسـت کـه از دیگـر باج افزارهـای موجـود در فضـای سـایبری از حیـث تعـدد وقـوع پیشـی گرفته اسـت. پـردازش دزدی یعنـی اعمـال یـک نرم افـزار اسـتخراج رمـزارز بـر رایانـه قربانـی، بدون دانستن صاحـب رایانه. از ایـن طریـق، شـخص رخنه گـر انـرژی بـرق و قـوت پـردازش رایانـه فـرد قربانـی را می‌ربایـد و بـرای خـود رمـزارز سـرقت می‌کنـد. این مشـکل فراتر از آن چیـزی اسـت کـه در بـادی امـر تصـور می‌شـود و حتـی کاهـش قیمـت بیت کویـن نیز نتوانسـت از فرکانـس وقـوع ایـن قبیـل دزدی هـا بکاهـد. جـای تعجبـی نـدارد که مسـئله سـرقت پردازش روز بـه روز در دنیـا شـیوع بیشـتری پیـدا می‌کند، زیرا کارایی بسـته‌های سـرقت پردازش پیوسـته درحـال پیشـرفت اسـت.

۵-۴ الگوی پنجم: دورزدن تحریم‌ها
دورزدن تحریم هـا یکـی دیگـر از الگوهـای کسب درآمد تلقی می‌شود. یکـی از مقامـات سابق امنیت ملـی کره شمالـی مدعـی شـد این کشـور احتمال قریـب بـه ۲۰۰ میلیـون دلار در سـال ۲۰۱۷ از طریـق اسـتخراج بیت کویـن درآمد کسب کـرده اسـت. هرچنـد اطلاعات موثقی در این قبال موجود نیست، اینطـور برآورد می‌شود که کره شمالی شـبکه‌ای زیرزمینی برای انجام تبادلات مخفی از جامعه جهانی (به منظـور خرید تسـلیحات نظامی) طی ده‌ها سال سامان داده اسـت و مبادلات در این شـبکه را می‌تـوان بـه کمک رمـزارز صـورت داد.
در چاره جویی هـای مربـوط بـه تحریم هـای مبادلات مالـی، پیشـنهاد اسـتفاده از رمـزارز در ایـران نیـز همـواره بحثـی پر زرق و بـرق بـرای مسئولان دست کم غیراجرایی - بوده است و لـزوم بهره گیـری گسـترده از آن نیـز گه گاه در مباحثات مرتبط به میان می‌آید؛ به عنـوان مثـال، گزینـه فـروش نفـت رمـزارز و واردات کالا به وسـیله رمزارزهـای حاصل شـده یکـی از افـکاری اسـت کـه در ایده پردازی هـای مربـوط بـه بازاریابـی نفـت بـه ذهـن افـکار عمومـی و سیاسـیون متبـادر می‌شـود. طبیعتـاً اگـر بنـا بـه عملی شدن این گزینه باشـد، حجـم عظیمـی از رمز ارز به صورتـی مـداوم می‌بایسـت انتقـال یابـد و ایـن امـر یعنـی بازشـدن فضایـی بـزرگ برای درآمدزایی پردازش گران رمـزارز. اشـکال این سـناریو آن اسـت که با توجه به شـرایط فنی و قوانیـن بین المللـی، چنیـن مبادلـه‌ای در حجم وسـیع شـدنی نیسـت و نمیتـوان بـرای دور زدن تحریـم بـه آن دل بسـت؛ از سـویی، بـا عنایـت بـه قوانیـن مالیاتـی شـرکت‌های خصوصـی، احتمـاال هیـچ تراکنـش رمـزارزی گسـترده‌ای ما بیـن کمپانی هـای بـزرگ خصوصـی و طـرف ثالـث از چشـم مسئولان کشـوری پنهـان نمی‌مانـد. از سـوی دیگـر، بـا توجـه بـه نظارت هـای سـازمان‌های بین المللـی مبـارزه بـا پولشـویی و تأمین مالی تروریسم (همچـون FATF)، بعید اسـت کشـوری حاضر شـود مخاطـره افشـای چنیـن مبادلـه‌ای را بـه جـان بخـرد و بـا رمـزارز از ایـران اقدام بـه خرید نفت کند. در نهایـت، اینگونه به نظـر میرسـد کـه در وضعیـت فعلـی، اسـتفاده از رمـزارز بـرای دورزدن تحریـم چـه به مثابـه روشـی پیـش پـای سیاسـت گذاران و چـه به عنـوان مسـیری برای درآمدزایی استخراج کنندگان - راه حـل معقولـی محسـوب نمی‌شـود.

۵ –جمع بندی
در ایـن یادداشـت، تلاش شـد روش های محتمـل درآمدزایـی اسـتخراج کنندگان رمـزارز در کشـور احصـا و مزایـا و معایـب هریـک از ایـن روش هـا چه بـرای اسـتخراج کنندگان و چه بـرای جامعـه برشمرده شـود. اینطـور به نظـر می‌رسـد کـه اسـتخراج رمـزارز چیـزی بیـش از یـک مـوج زودگـذر اسـت و تبـی نیسـت کـه پـس از مدتـی کوتـاه سـرد شـود. آثـار جانبـی ایـن فعالیـت را هـم روی مصـرف انـرژی و هـم روی محیـط زیسـت از همیـن حالا هـم می‌توان مشـاهده کـرد. به نظـر می‌رسـد سیاسـت گذاری درسـت، دسـت کم بـرای میان مـدت و بلندمـدت، آن نیسـت کـه چنیـن کسـب وکاری را غیرقانونـی اعلام کنیـم؛ به جـای آن، یـک سیاسـت خـوب می‌توانـد ایـن باشـد کـه هزینه هـای زیسـت محیطی و مصـرف انـرژی اسـتخراج رمـزارز را تخمیـن بزنیـم و هزینـه واقع‌ی آن را از استخراج کنندگان اخذ کنیم.