گروه اقتصادکلان بازارنیوز:  تراز تجاری منفی مناطق آزاد اقتصادی با وجود افزایش واردات از مناطق آزاد نسبت به صادرات،  یکی از مشکلات معافیت‌های مالیاتی در این مناطق بوده است. از این گذشته، برخی شرکت‌های صوری و کاغذی، با استفاده از مزایای معافیت مالیاتی در این مناطق، به سود جویی پرداخته اند. مالیات گریزی، یکی از آسیب‌های جدی معافیت مالیاتی مناطق آزاد بوده است.

*ثبت در منطقه آزاد، فعالیت در تهران

بسیاری از شرکت‌ها با وجود فعالیت در شهر های بزرگی چون تهران، با ثبت کاغذی شرکت خود در مناطق آزاد و با استفاده از امتیازات این مناطق، از پرداخت مالیات فرار می کنند. این امتیازات در واقع از سوی دولت به منظور کمک به رونق تولید ملی و با هدف افزایش اشتغال و صادرات اعطا شده بود.

*12000 شرکت کاغذی در مناطق آزاد

سبحانیان، مشاور معاونت اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس، در همین رابطه گفت : (( معافیت اعطا شده در مناطق آزاد به ایجاد شرکت های صوری و کاغذی منجر شده است.)) افتخاری، معاون صادرات مناطق آزاد با تائید وجود چنین تخلفاتی گفته : (( از دو سال پیش اقدام به شناسایی این شرکت ها و مجوز فعالیت این شرکت ها را لغو کرده ایم.))  بنا به اعلام دبیر خانه مناطق آزاد تا کنون ۱۲۰۰۰ شرکت کاغذی در مناطق  آزاد شناسایی شدند که نسبتی با مناطق آزاد نداشتند. در واقع این شرکت ها جز در اسم، فعالیت اصلی خود را در شهر هایی غیر مناطق آزاد انجام می دهند. این که چه تعداد شرکت مرتکب چنین تخلفاتی شده اند نیازمند بررسی بیشتر است. نظارت دستگاه های مختلف نظارتی نشان می دهد، از دلایل اصلی بروز فرار مالیاتی، همین معافیت مالیاتی مناطق آزاد بوده است.

*شرکتهای کاغذی، اسب تروای اقتصاد ایران

لازم به توضیح است، حتی شرکت هایی که واقعا در مناطق آزاد فعالیت میکنند، وضعیت مناسبی ندارند. بسیاری از این شرکت ها از این مناطق نه برای تولید بیشتر بلکه برای واردات تاسیس شده اند.  مسیحی، معاون مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی در همین ارتباط گفته است: (( متاسفانه شرکت های کاغذی نقش اسب تروای اقتصاد ایران را ایفا می کنند؛ یعنی واقعا در حال تهی سازی اقتصاد ایران، از درون هستند. اگر ما بتوانیم در قوانین بالادستی، نحوه تشکیل شرکتها را ضابطه مند تر کنیم تا شرکت های صورتی و کاغذی گسترش نیابند، قطعا مفید خواهد بود))

*معافیت مالیاتی به مناطق آزاد کمکی نکرده

 سبحانیان، مشاور معاونت اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس، گفته است: ((طی چند سال گذشته مشخص شده است که معافیت های مالیاتی مستقیم مناطق آزاد هم نتوانست ما را به هدف اصلی ایجاد مناطق آزاد یعنی سکوی صادراتی کشور برساند. ما اگر به دنبال توسعه این مناطق هستیم که توسعه این مناطق از طریق افزایش سرمایه گذاری در این محل، افزایش اشتغال و تولید در این مناطق است، این مسیله عملا با اعطای معافیت های مستقیم تجربه شده است. البته شاهد هستیم که همین معافیت مناطق آزاد از معافیت های مستقیم هم نتوانسته است موفقیت آمیز باشد و ما را به اهداف خود از توسعه مناطق آزاد برساند. کما اینکه قرار بود این مناطق بعنوان سکویی برای صادرات کشور باشد، ولی عملا دروازه ای برای واردات کالا بوده است. ما اگر به دنبال حمایت از تولید کننده ها در مناطق آزاد باشیم، این حمایت از مسیر معافیت مالیات بر ارزش افزوده نمی گذرد. اگر کسی چنین ادعا کند اساسا با منطق مالیات بر ارزش افزوده اشنا نیست))

 اعمال تحریم‌های ظالمانه و سخت شدن صادرات نفت برای کشورمان که به تبع آن باعث کاهش فروش نفت شده گفته می شود دولت را با کسری بودجه چندهزار میلیارد تومانی مواجه کرده است.

*گران کردن سوخت، راهکار دولت برای جبران کسری بودجه

در همین خصوص راغفر با بیان اینکه یکی دیگر از چالش‌های دیگر اقتصاد ایران مسئله کسری بودجه دولت است، اظهار داشت: «برای حل این موضوع، دولت‌ها همواره راحت‌ترین راه را برای جبران کسری بودجه انتخاب می‌کنند، در این رابطه دولت یا با افزایش نرخ ارز درآمدهای خود را با رشد همراه می‌کند و یا اینکه با گران کردن حامل‌های انرژی کسری بودجه را جبران می‌کند، در حالی که هر دو اقدام تورم‌زا است و قدرت خرید مردم را به شدت کاهش می‌دهد.»

*مالیات پرداختی شرکتهای پر سود، ناچیز است

استاد اقتصاد دانشگاه الزهراء با اشاره به اینکه باید مالیات راهکار اصلی جبران کسری بودجه دولت باشد، بیان کرد: «طی سال گذشته ۲۰ شرکت بزرگ، سود عملیاتی آن‌ها بیش از ۷۶ هزار میلیارد تومان بود، بر اساس اطلاعات منتشر شده در بورس و همچنین آمارهای رسمی که خودشان اعلام کردند، این در حالیست که رقم مالیات پرداختی آن‌ها به هیچ وجه قابل بیان نیست و بسیار ناچیز است در مقابل سودی که آن‌ها به دست آوردند.»

وی با تاکید بر اینکه نظام اقتصادی ایران با پدیده فرار مالیاتی به صورت گسترده روبرو است، بیان داشت: «دولت باید با یک برنامه‌ریزی درست و اصولی با این پدیده مذموم اقتصادی مقابله کند، در این راستا با توجه به وضعیتی که امروز اقتصاد کشور با آن مواجه است، می‌توان در حوزه مالیاتی یک جراحی بزرگ انجام داد و بخش قابل توجهی از کسری بودجه را که ناشی از تحریم‌ها و کاهش فروش نفت است را جبران کرد.»

با عنایت به مطالب ذکر شده معافیت مالیات بر ارزش افزوده در مناطق آزاد سبب رونق تولید و اشتغال زایی نمی شود و به اعتقاد اکثر کارشناسان این معافیت‌ها فساد زا و عامل قاچاق بیشتر کالا می شود.